Πραγματοποίησαν μεταμόσχευση οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός;

Η πρώτη μεταμόσχευση από τους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό;

Ο κ. Βασίλειος Κέκης, καθηγητής της χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής χειρούργος του «Ιατρικού Κέντρου Αθηνών» έζησε στη Βοστόνη Αμερικής το 1962, μια έντονη θρησκευτική εμπειρία, σε σχέση με θαυμαστές θεραπείες των Αγίων Αναργύρων, τις οποίες αναφέρουμε στην συνέχεια, όπως τις κατέγραψε ο ίδιος, προς δόξα του Θεού και τιμήν των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού.

Τον Μάιο του 1962 μεταφέρθηκε επειγόντως στο τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης στην Βοστόνη Αμερικής, ένα μικρό αγόρι ηλικίας δώδεκα ετών στο οποίο είχε αποκοπεί το δεξί του χέρι λίγο πιο κάτω από τον ώμο μετά από ένα τροχαίο ατύχημα.

Μετά από επιτυχή χειρουργική επέμβαση επετεύχθη η ανασυγκόλληση του άκρου και μετά από λίγο καιρό ο μικρός μαθητής επανήλθε στην ομάδα μπέιζ-μπολ του σχολείου του.

Μετά την επιτυχία αυτή, ο ημερήσιος και περιοδικός τύπος της Αμερικής θέλησε να λάβει λεπτομέρειες για το γεγονός και γι’ αυτό από το Νοσοκομείο οργανώθηκε Press conferences μετά των χειρούργων, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην εγχείρηση αυτή.

Κατ’ αρχήν, ένας από τους δημοσιογράφους ρώτησε εάν το Mass. General Hospital διεκδικούσε την προτεραιότητα για ένα τέτοιο είδος χειρουργικής επέμβασης.

Τότε προς έκπληξη όλων ο διευθυντής του Νοσοκομείου, χειρούργος E.D. Churchill απάντησε ως εξής:

«Όχι, δεν διεκδικούμε τέτοια προτεραιότητα, διότι μια άλλη ομάδα γιατρών οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός περί το 400 μ.Χ. ακρωτηρίασε το κάτω άκρο ενός άνδρα, το οποίο έπασχε από γάγγραινα και το αντικατέστησε με ενός άλλου υγιούς από ένα Άραβα, ο οποίο μόλις είχε πεθάνει».

Το περιοδικό του Μ.G. Hospital δημοσίευσε τότε ένα ζωγραφικό πίνακα του 14ου αιώνα με θέμα «Το θαύμα του μαύρου Ποδιού», των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού.

Το ιατρικό περιοδικό Spectrum της εταιρείας «Pfizer», θέλοντας να δημοσιεύσει έναν έγχρωμο πίνακα με το θαύμα, ανακάλυψε ότι υπάρχουν πλέον των 1500 ζωγραφικών πινάκων της εποχής της Αναγέννησης στα διάφορα μουσεία και εκκλησίες της Ευρώπης, οι οποίοι απεικονίζουν το γεγονός της μεταμοσχεύσεως του μέλους από τους αγίους Κοσμά και Δαμιανό.

Το θαύμα
Κάποιος προσθληθής από γάγγραινα του δεξιού κάτω άκρου εκοιμήθη μία νύχτα στην Βασιλική των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού στην Ρώμη.
Οι ιατροί αδελφοί εμφανίστηκαν σ’ αυτόν κατά την διάρκεια του ύπνου έχοντας μαζί του φάρμακα και χειρουργικά εργαλεία.
Ο ένας εκ των αδελφών ακρωτηρίασε το κάτω άκρο του αρρώστου πάνω από το γόνατο.
Ο άλλος πήγε στο κοιμητήριο του Αγίου Πέτρου στο Chains και αφού απέκοψε το άκρον ενός Άραβα ο οποίος είχε ταφεί την ίδια μέρα, το έφερε και το συνεκόλλησε στην θέση του ακρωτηριασθέντος άκρου του αρρώστου.
Το πάσχον άκρο τοποθετήθηκε στο τάφο πλησίον του νεκρού Άραβα.
Την επόμενη μέρα το πρωί ο ασθενής αντελήφθη ότι το πόδι του πράγματι είχε αντικατασταθεί από ένα υγιές μαύρο άκρο και ανέφερε το νυκτερινό όραμα.
Μερικοί αμφισβήτησαν τα λεγόμενά του και επήγαν στον τάφο του Άραβα, τον οποίον όταν άνοιξαν βρήκαν πλησίον του σώματος του νεκρού το γαγγραινώδες άκρο του αρρώστου.

Η διάδοση του θαύματος
Το θαύμα διαδόθηκε μέσα από ένα πλήθος ζωγραφικών πινάκων .
Το 1438 ο ζωγράφος Fra Angelico ειδικά μισθώθηκε από τον Cosimo για την απεικόνιση ζωγραφικών πινάκων με θέματα από τη ζωή των Αγίων.

Τους πίνακες αυτούς τους βρίσκει σήμερα ο επισκέπτης στο Μουσείο του Αγίου Μάρκου στη Βενετία της Ιταλίας.

Πολλοί άλλοι υπάρχουν στην πινακοθήκη του Μονάχου, την Ακαδημία της Φλωρεντίας, το Λούβρο των Παρισίων και σε διάφορες εκκλησίες της Ευρώπης.

Και στην Ελλάδα στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων Βέροιας, βρίσκεται μια αγιογραφία-τοιχογραφία που απεικονίζει το θαύμα του «Μαύρου ποδιού».
Σήμερα εικόνες του θαύματος του «Μαύρου ποδιού» μπορούμε να βρούμε στις πρώτες σελίδες των περισσότερων κλασσικών βιβλίων Μεταμοσχεύσεων με σχόλια σχετικά για την πρώτη γνωστή κι επιτυχημένη αλληλομεταμόσχευση έστω και υπό την αναφορά ενός θαύματος.

ΜΥΘΟΣ Ή ΘΑΥΜΑ Η «ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΠΟΔΙΟΥ» ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΟΣΜΑ ΚΑΙ ΔΑΜΙΑΝΟΥ;
του κ.Αθανασίου Β. Αβραμίδη, Καρδιολόγου – Καθηγητή Παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Πολλά προβλήματα έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς…»[1], ώστε να προκύπτουν αμφισβητήσεις για τον χαρακτηρισμό ενός γεγονότος ως θαύματος. Ενίοτε μάλιστα, χωρίς καν την πραγματική ύπαρξη εξ αντικειμένου του κάποιου γεγονότος. Αλλά και χωρίς να μαρτυρείται καταλλήλως και επαρκώς. Ένα δε από αυτά είναι το της «μεταμοσχεύσεως του μαύρου ποδιού», το εκ παραδόσεως αποδιδόμενο στους αγίους ιατρούς Κοσμά και Δαμιανό. Παρακαλώ δε να μη θεωρηθεί ως ασέβεια εκ μέρους μου προς τους αγίους η ενασχόληση μου με αυτό το θέμα.

Α’
Στο βιβλίο Εκκλησία και Μεταμοσχεύσεις της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (Ι.Σ.Ε.Ε.), με πρόεδρο και τότε της Επιτροπής Βιοηθικής της Ι.Σ.Ε.Ε. τον τότε Αρχιμανδρίτη και νυν Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαο Χατζηνικολάου, υπάρχει στο εξώφυλλο η εικόνα των αγίων Κοσμά και Δαμιανού, οι οποίοι προβαίνουν στη μεταμόσχευση του «μαύρου ποδιού» σε ένα λευκό ασθενή.

 

Στα «Συναξάρια» υπάρχουν τρία ζεύγη αδελφών ιατρών Κοσμά και Δαμιανού:

1. Το ζεύγος των αδελφών ιατρών Κοσμά και Δαμιανού, οι οποίοι έζησαν στη Αραβία. Είναι γνωστοί ως οι «Άραβες». Θανατώθηκαν δι’ αποκεφαλισμού επί αυτοκράτορος Διοκλητιανού το 292 μ.Χ., όταν ο Ρωμαίος Διοικητής της περιοχής ήταν ο Λυσίας. Εορτάζονται στις 17 Οκτωβρίου.

2. Οι άγιοι αδελφοί Κοσμάς και Δαμιανός, οι οποίοι έζησαν στην περιοχή της Κιλικίας της Μικράς Ασίας, γνωστοί ως οι «ασιάτες». Ετελεύτησαν εν ειρήνη και εορτάζονται την 1η Νοεμβρίου.

3. Οι αδελφοί Κοσμάς και Δαμιανός, οι επιλεγόμενοι «ρωμαίοι».

Β’
Σ’ εμάς τους Έλληνες, ως Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, περισσότερο γνωστοί είναι οι δύο αδελφοί γιατροί, οι οποίοι έζησαν και μαρτύρησαν στη Ρώμη το 284 μ.Χ. και εορτάζονται την 1η Ιουλίου. Περί αυτών δε ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος Χατζηνικολάου, στο βιβλίο του Αλλήλων Μέλη, 2005, στο κεφ. «Ο ρόλος της Ιατρικής» γράφει τα εξής (σ. 120-123):

«…Χαρακτηριστικά αποδίδονται στους αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό αρκετές τολμηρές εγχειρήσεις, μάλιστα δε και η πρώτη μεταμόσχευση»… «Το περιστατικό (αυτό) της μεταμόσχευσης αναφέρεται στη Δυτική κυρίως παράδοση για τον ευνόητο λόγο ότι συνέβη στη Ρώμη και αφορά τους Ρωμαίους αγίους».

Σύμφωνα με αυτό, που είναι γνωστό ως το «θαύμα του μαύρου ποδιού», η εκκλησία που έκτισε ο πάπας Φήλιξ στη Ρώμη προς τιμήν των δύο αγίων, είχε κάποιον φύλακα, του οποίου το πόδι αχρηστεύτηκε από καρκίνο. Ο ευλαβής φύλακας είδε στον ύπνο του τους αγίους Κοσμά και Δαμιανό να του εμφανίζονται με αλοιφές και να συζητούν τη θεραπεία του.

– Λέγει ο ένας άγιος: «Πού θα βρούμε υγιείς σάρκες για να βάλουμε στη θέση των σάπιων που θα κόψουμε;»

– Απαντά ο άλλος: «Σήμερα έθαψαν έναν Μαυριτανό στο κοιμητήριο του Saint-Pierre-aux-Liens. Ας πάρουμε ένα από τα πόδια του και να το δώσουμε στον διακονητή».

Οι δύο άγιοι έδωσαν στο φύλακα το πόδι του Μαυριτανού και επέστρεψαν στον τάφο το πόδι του αρρώστου. Εκείνος, όταν ξύπνησε και είδε ότι είχε θεραπευθή, διηγήθηκε σε όλους το όραμά του και το θαύμα που του συνέβη. Τότε έτρεξαν στον τάφο του Μαυριτανού και διεπίστωσαν ότι ένα από τα πόδια του έλειπε και στη θέση του βρισκόταν το άρρωστο πόδι του φύλακα.

Ο Σεβ. Μεσογαίας Νικόλαος, αμέσως εν συνεχεία παραθέτει μια διαφορετική εκδοχή του θαύματος (σ. 122), η οποία θέλει κάποιον δούλο, που το πόδι του έπασχε από γάγγραινα και είχε αρχίσει να μυρίζει, να επισκέπτεται τους αγίους στο σπίτι τους. Οι δύο αδελφοί τον έστειλαν στην εκκλησία να προσευχηθεί. Κατά την έκτη ώρα της νυκτός, ο άγγελος Γαβριήλ εμφανίζεται στους αγίους και τους διατάζει να πάνε στην εκκλησία του αγίου μάρτυρος Κοινοβιάρχου. Εκεί θα εύρισκαν έναν άνθρωπο θαμμένο εδώ και μερικές μέρες· τους πρόσταξε να του κόψουν το δεξί πόδι και με αυτό να αντικαταστήσουν το άρρωστο του δούλου που προσευχόταν στην εκκλησία…

Οι δύο ιατροί έκοψαν το πόδι του νεκρού, έκοψαν και το σάπιο πόδι του αρρώστου από το γόνατο και κάτω και μετά τοποθέτησαν το άρρωστο πόδι του πτώματος επικαλούμενοι το όνομα της Αγίας Τριάδος. Η θεραπεία ήταν άμεση, διαπιστώθηκε από τον άρρωστο και επιβεβαιώθηκε από τον περίγυρό του (σ.σ. στην εκδοχή αυτή μπορεί να αναφέρεται κανείς σε θαύμα, επ’ ουδενί όμως λόγω σε εγχείρηση μεταμοσχεύσεως).

Αναφέρει ο Σεβασμιώτατος και μια τρίτη εκδοχή (σ. 123). Αντί για δούλο μιλάει για κάποιον διάκο Ιουστίνο (Justinien).

Το θαύμα αυτό έχει εμπνεύσει ιδιαίτερα τη δυτική εικονογραφία. Οι ζωγραφικοί πίνακες που απεικονίζουν το συγκεκριμένο θαύμα των δημοφιλών αυτών αγίων και διαφυλάσσονται σε διάφορα μουσεία και σε ναούς της Ευρώπης, ξεπερνούν τον αριθμό των 1500, ο παλαιότερος των οποίων είναι του 1270. Μάλιστα, στη βασιλική την οποία έκτισε προς τιμήν τους ο πάπας Φήλιξ ο 4ος περί το 530 επί της ιεράς οδού, πλησίον της Αγοράς στη Ρώμη, φυλάσσονται τα ιερά λείψανα τους, τα οποία σχετίζονται με το παραπάνω θαύμα, γνωστό ως «θαύμα του μαύρου ποδιού». Είναι δε ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι, τα λείψανα αυτά είχαν μεταφερθεί προηγουμένως από τον Κύρο στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιουστινιανό, δύο αιώνες μετά την κοίμησή τους, σε ναό τον οποίο έκτισε προς τιμήν τους. Από εκεί δε μεταφέρθηκαν στη Ρώμη τον 6ον αιώνα.

Γ’
Είναι ενδιαφέρον ότι περί των ανωτέρω αυτών ο Σεβασμιώτατος Νικόλαος παραπέμπει στο άρθρο του χειρουργού Β. Κέκη: «Οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, Η πρώτη μεταμόσχευση», Σύγχρονη Ιατρική Ενημέρωση, Ιαν-Μαρτ. 2002, 5:77-82, το οποίο μάλιστα έχει ανατυπωθεί από το περιοδικό Φωτεινή Γραμμή (τ. Απρ. – Μαΐου 2004, πρβλ. υποσ. 1 του παρόντος άρθρου) προκειμένου να απαντήσει σε επικρίσεις αναγνωστών, επειδή στο εξώφυλλο του τεύχους Οκτ-Δεκ. 2003 έθεσε ζωγραφικό πίνακα από το Μουσείο του Λούβρου, στον οποίο, κατά τη λεζάντα, παριστάνονται «οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός στο προσκέφαλο του αρρώστου Μαυριτανού μετά την θαυματουργική ανασυγκόλληση της κνήμης του».

Στο άρθρο του αυτό ο Κέκης αναφέρει ότι και «στην Ελλάδα, στον Ναό των Αγίων Αναργύρων Βεροίας, ευρίσκεται μία αγιογραφία – τοιχογραφία, που απεικονίζει το θαύμα του ‘’μαύρου ποδιού’’». Γράφει δε ακόμη ότι, και «σήμερα, εικόνες του θαύματος του ‘’μαύρου ποδιού’’ μπορούμε να βρούμε στις πρώτες σελίδες των περισσοτέρων κλασσικών βιβλίων Μεταμοσχεύσεων με σχόλια σχετικά για την πρώτη γνωστή και επιτυχή μεταμόσχευση, έστω και υπό την αναφορά ενός θαύματος». (σ.σ. ωσάν δηλαδή να προβαίνει σε κάποια φιλόφρονα παραχώρηση).

Δ’
Ο καθηγητής της Πυρηνικής Φυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Κ. Καρακατσάνης, στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του «Εγκεφαλικός Θάνατος» και Μεταμοσχεύσεις Οργάνων, ιατρική και φιλοσοφική θεώρηση, 3η έκδοση, 2008 (πρόκειται για ένα καταπληκτικό βιβλίο ενημέρωσης στα των μεταμοσχεύσεων), διερεύνησε το θέμα «θαύμα», το φερόμενο ως τελεσθέν από τους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό. Αυτό δε επειδή, όπως γράφει, «πολλοί προσκομίζουν ως επιχείρημα ότι είναι θεάρεστη πράξη η μεταμόσχευση οργάνων από νεκρούς».

Όμως, δεν ανεύρε το «θαύμα» αυτό σε Ορθόδοξο Συναξαριστή. Γράφει δε (σελίδες 192-193) τα εξής:

«Από την Ι. Μ. Σίμωνος Πέτρας, στο Άγιον Όρος, πληροφορήθηκαμε ότι το αναφερόμενο αυτό ‘’θαύμα’’ βρίσκεται σ’ ένα χειρόγραφο κείμενο, Codex Vallicellianus F 16 (U de Deubner), MCD. 48 (αυτό αναγράφεται στην ανέκδοτη διατριβή του Γάλλου ιατρού Jean Nourry). Παραλλαγή του ιδίου ‘’θαύματος’’ έγινε γνωστή στη Δυτική Χριστιανοσύνη , διότι βρίσκεται στην Legende Dorée του Jacques de Vorragine (14ος αιών), και επίσης δημοσιεύεται στην Historie Des Saints et De La Saintete Chretienne, Tome II, La Semence Des Martyrs 33-313, Department Histoire Chretienne, HACHETTE, Paris 1987, σελ. 120. Όλες, δηλαδή, οι πηγές του αναφερόμενου αυτού θαύματος είναι Δυτικής προελεύσεως, χρονολογούμενες μετά το σχίσμα … το ‘’θαύμα’’ αυτό δεν μαρτυρείται στους συναξαριστές της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας».

Συμπεράσματα
Οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός της Ρώμης, λανθασμένως αναφέρονται ως ενεργήσαντες εγχείρηση μεταμοσχεύσεως του ποδιού του Μαυριτανού στο πάσχον από καρκίνο πόδι του «φύλακα» του ναού.

Ο φύλακας «είδε στον ύπνο του» τους δύο αυτούς αγίους να τον χειρουργούν. Μετά δε την αφήγηση της τέτοιας «θεραπείας» του από τον καρκίνο του, έγινε η «διαπίστωση της ιάσεως». Και ακολούθησε ο συμπερασμός ότι επρόκειτο περί «θαύματος» των αγίων Κοσμά και Δαμιανού της «Ρώμης», κατά τους Δυτικούς.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, το «θαύμα» αυτό ουδόλως μαρτυρείται από τους συναξαριστές της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αυτό είναι ένα στοιχείο εξ εκείνων τα οποία εγείρουν αμφισβητήσεις –εκτός και από διάφορα άλλα. Ενώ άλλοι διερωτώνται μήπως πρόκειται και περί «μύθου».

Οπωσδήποτε, πάντως, στην περίπτωση του «φύλακα του ναού», δεν επρόκειτο για επίτευγμα «εγχειρήσεως μεταμοσχεύσεως», πραγματοποιηθείσης υπό των αγίων Κοσμά και Δαμιανού. Επομένως, χρειάζεται και η αρμόζουσα σύνεση, όταν αναφερόμεθα σε αυτό το περιστατικό. Είτε ως επιστήμονες είτε ως εκκλησιαστικοί ταγοί. Και να μην εμφανίζουμε τους αγίους Κοσμά και Δαμιανό ως ενεργήσαντες στην πράξη, δηλαδή, «επί της χειρουργικής τραπέζης»…την «πρώτη μεταμόσχευση», προ πολλών μάλιστα εκατοντάδων ετών. Διότι αυτό δεν είναι αληθές.

Οι πιστοί δεχόμεθα το θαύμα και πιστεύουμε στα θαύματα. Δεν γνωρίζω, βεβαίως, εάν είναι επαρκής λόγος για την απόρριψη ενός θαύματος, το ότι δεν αναφέρεται από τους Συναξαριστές της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Για όλα τα άλλα, τα οποιαδήποτε «άλλα», υπάρχουν οι αρμόδιοι να τα εκτιμήσουν. Εμείς δε οι πιστοί, ας εναποθέσουμε τα πάντα με εμπιστοσύνη στα «χέρια του Θεού»!

[1]. Στο περιοδικό Φωτεινή Γραμμή δημοσιεύθηκε εκτεταμένο άρθρο του καθηγητού της καρδιολογίας Παύλου Τούτουζα με τίτλο «Από την ιστορία της καρδιολογίας» (τευχ. 17ο, Οκτ.-Δεκ. 2003, σ.σ. 8-41). Στη 18η σελίδα του άρθρου διαβάζουμε: «…Θα υπήρχαν βέβαια και εξαιρέσεις, ονομαστοί γιατροί, όπως οι δίδυμοι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, να βλέπουν τον φτωχό, να χειρουργούν, αλλά εκείνοι ενεργούν με τις αρχές του Χριστιανισμού τον 6ον μ.Χ. αιώνα» (Μαρκέτος 1993). Ουδέν έτερον από τον Π. Τούτουζα περί των αγίων αυτών στο άρθρο του.

Στο εξώφυλλο του περιοδικού αυτού, ετέθη ζωγραφικός πίνακας παρμένος από το Μουσείο του Λούβρου, κάτω από τον οποίο υπάρχει η εξής λεζάντα: ΑΓΙΟΙ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ ΔΑΜΙΑΝΟΣ. Και οι δύο στο προσκέφαλο του Μαυριτανού μετά την θαυματουργική ανασυγκόλληση της κνήμης του. (Μουσείον του Λούβρου).

Εκ του πίνακος αυτού, δυτικής προφανώς τεχνοτροπίας, «σκανδαλισθέντες» τινές διεμαρτυρήθησαν, χαρακτηρίζοντες το ορθόδοξο αυτό περιοδικό και ως… «παπικόν».

——————————————————————————————–

Κωνσταντίνος Καρακατσάνης, αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Πυρηνικής Ιατρικής, του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

(Επιστολή προς το περιοδικό «ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ»)

Αιδεσιμολογιώτατε π. Θεόδωρε, ευλογείτε,

Στο τεύχος 4 του Περιοδικού Θεοδρομία του έτους 2008 δημοσιεύ θηκε άρθρο του συναδέλφου κ. Αθανασίου Αβραμίδη με τίτλο: «Μύ θος ή θαύμα; Η μεταμόσχευση τον μαύρου ποδιού υπό των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού», σελ. 524-529.
Στο προαναφερθέν άρθρο του ο κ. Αβραμίδης αναφέρεται, στη Δ’ ενότητα, σε ημέτερο πόνημα στο οποίο αναγράφονται ορισμένες πλη ροφορίες για το αναφερόμενο αυτό «θαύμα». Προς πληρέστερη ενη μέρωση των αξιότιμων αναγνωστών σας, σχετικώς προς το «θαύμα» αυτό, επιθυμώ να προσθέσω τα ακόλουθα:

1. Εξ όσων γνωρίζω, όλοι οι συγγράψαντες ή ασχοληθέντες με το αναφερόμενο αυτό «θαύμα» στον ελλαδικό χώρο εχρησιμοποίησαν ως αναφορά το άρθρο του χειρουργού κ. Β. Κέκη, «Οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, Η πρώτη Μεταμόσχευση», Σύγχρονη Ιατρική Ενημέρω ση, Ιανουάριος-Μάρτιος, 2002, τ. 5, σελ. 77-82. Το άρθρο αυτό, μεταγλωττισμένο στη δημοτική, αναδημοσιεύθηκε στο Περιοδικό Φωτεινή Γραμμή (τ. Απριλίου-Μαΐου 2004).

2. Ασχοληθείς επί δεκαετία και πλέον -επί ιατρικού και θεολογικού επιπέδου- με το θέμα του «εγκεφαλικού θανάτου» και των μεταμοσχεύ σεων ζωτικών οργάνων, ουδαμού ανεύρον τοιούτον «θαύμα». Εμελέτησα, λοιπόν, το άρθρο του κ. Β. Κέκη και ανεύρον τις (επτά από τις εννέα -δεν ανεύρον δημοσίευμα μιας ημερήσιας εφημερίδος και ενός γενικού περιεχομένου περιοδικού, «Επίκαιρα») βιβλιογραφικές ανα φορές -μεταξύ των οποίων μία σε βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου του Λονδίνου και μία σε Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης- στις οποίες το άρθρο αυτό παρέπεμπε. Το εντυπωσιακό συμπέρασμα της εκτεταμένης αυτής αναζητήσεως ήτο ότι εις ουδεμίαν εκ των επτά βιβλιογραφικών ανα φορών του κ. Β. Κέκη ανεγράφετο τοιούτον «θαύμα».

3. Μετά την εκ δευτέρου δημοσίευση του άρθρου του κ. Β. Κέκη στο Περιοδικό «Φωτεινή Γραμμή» -και ενώ είχε υπάρξει, προ τριετίας, επικοινωνία με τον κ. Κέκη για το θέμα αυτό, χωρίς ουδεμία απάντηση εκ μέρους του- απέστειλα στο Περιοδικό αυτό την ακόλουθη συνημμένη επιστολή, η οποία εδημοσιεύθη στο 21ο τεύχος (Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου) του έτους 2004, σελ. 88-89.
Μετά τα ανωτέρω, σεβαστέ π. Θεόδωρε, έχω την ταπεινή γνώμη ότι όσοι εχρησιμοποίησαν το άρθρο του κ. Β. Κέκη ως την βασική των αναφορά, καθώς και οι αξιότιμοι αναγνώστες σας, μπορούν να έχουν πλέον επαρκείς πληροφορίες, τις οποίες -εάν κρίνετε σκόπιμο- μπο ρείτε να δημοσιεύσετε, ώστε να εξαγάγουν τα συμπεράσματά των. Με βαθύ σεβασμό ασπάζομαι την τιμίαν δεξιάν σας

Κωνσταντίνος Γ. Καρακατσάνης
—————————————————————————
Η ΑΠΟΣΤΑΛΕΙΣΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ»
Θεσσαλονίκη 13 Ιουλίου 2004

Αγαπητέ κ. Αναγνωστόπουλε,

Γνωστοί μου από την Αθήνα μου έστειλαν πρόσφατα φωτοτυπία ενός δημοσιεύματος του Περιοδικού σας, «Φωτεινή Γραμμή», με τίτλο «Οι Αγιοι Κοσμάς και Δαμιανός. Η πρώτη μεταμόσχευσις», του Αμ. Επίκ. Καθηγητού Χειρουργικής, κ. Βασ. Κέκη.
Επειδή το θέμα που πραγματεύεται το προαναφερθέν άρθρο έχει σχέση και με την ακρίβεια της πίστης της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, αλλά και με ιατρικές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα, θα παρακαλούσα να δημοσιεύσετε την παρούσα μου επιστολή για ορθή και αντικειμενική ενημέρωση των αξιότιμων αναγνωστών του Περιοδι κού σας.
Το προαναφερθέν άρθρο του κ. Β. Κέκη δημοσιεύθηκε, ακριβώς το ίδιο (με μόνη διαφοροποίηση το γεγονός ότι η γλώσσα στην οποία γράφηκε το άρθρο αυτό ήταν η δημοτική) στο Περιοδικό «Σύγχρονη Ιατρική Ενημέρωση» (Έκδοση «Όμιλος Ιατρικού Αθηνών»), τεύχος 5, Ιανουάριος-Μάρτιος 2002, με τίτλο «Κοσμάς και Δαμιανός – Η πρώτη μεταμόσχευση», σελ. 77-82. Σημειωτέον ότι, παρά τις έγγραφες οδηγίες του προαναφερθέντος Περιοδικού («Στο κείμενο θα αναφέρεται με αριθμούς το βιβλιογραφικό λήμμα. Όλοι δε οι αναφερόμενοι συγγραφείς στο κείμενο να αντιστοιχούν στη βιβλιογραφία που το συνοδεύει και τανάπαλιν»), ο κ. συνάδελφος ουδεμία παραπομπή αναφέρει μέσα στο κείμενο του άρθρου του, αλλά περιορίζεται στην ομαδική παράθεση εννέα βιβλιογραφικών παραπομπών (μία εκ των οποίων αφορά δημοσίευ μα της Αθηναϊκής εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος» του 1969 και μία δημοσίευμα στο περιοδικό «Επίκαιρα» του έτους 1970) μετά το πέρας του κειμένου του άρθρου.
Ασχολούμενοι επί σειράν ετών με τα θέματα των μεταμοσχεύσεων οργάνων δεν είχαμε βρει στις Ορθόδοξες πηγές πληροφορία γι’ αυτό το αναφερόμενο θαύμα των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, ότι δηλαδή οι Αγιοι απέκοψαν, μεταβάντες στο νεκροταφείο, την κνήμη ενός Μαυριτανού που είχε πεθάνει την ίδια ημέρα και την μετεμόσχευσαν στο πόδι ασθενούς, ο οποίος έπασχε από γάγγραινα ή, κατ’ άλλους, από καρκίνο.
Με αφορμή λοιπόν το άρθρο του κ. Κέκη, ερευνήσαμε επιμελώς τους Ορθόδοξους Συναξαριστές, δηλαδή του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου, το μεγάλο 12τομο Συναξαριστή του Ματθαίου Λαγγή και εκείνον του Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως, κ.κ. Σωφρονίου Ευστρατιάδου. Ακόμη ερωτήσαμε τους αρμόδιους μοναχούς των Ιερών Μονών Βατοπεδίου και Ιβήρων του Αγίου Όρους. Ουδαμού ανευρέθη πληροφορία για τέτοιο θαύμα των Αγίων Αναργύρων.
Κατόπιν τούτου αναζητήσαμε τις βιβλιογραφικές αναφορές του προαναφερθέντος άρθρου του κ. Κέκη, και κυρίως τις θεολογικές εξ αυτών. Η αναφορά 3 αφορά τον προαναφερθέντα Συναξαριστή του Μητροπολίτου, πρώην Λεοντοπόλεως, Ευστρατιάδου Σ., η αναφορά 8, αφορά μία θρησκευτική εγκυκλοπαίδεια του έτους 1909, στα Αγγλι κά, την οποία βρήκαμε στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ενώ η αναφορά 1 αφορά σε κάποιον Συναξαριστή, Δυτικής προέλευσης, στα Αγγλι κά, ο οποίος εξεδόθη το 1914 στο Εδιμβούργο. Τον τόμο του Συναξαριστού αυτού δανειστήκαμε από το Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης. Εις ουδεμία από τις προαναφερθείσες αναφορές του κ. Κέκη ανα γράφεται ο,τιδήποτε για το αναφερόμενο αυτό θαύμα.
Περαιτέρω, ο κ. Κέκης αναγράφει με εσφαλμένα στοιχεία άλλες δύο αναφορές. Στην αναφορά 6 οι σελίδες είναι 387-410 και όχι 384 και, το σπουδαιότερο, ομοίως ουδέν αναγράφεται για το θαύμα αυτό, ενώ στην αναφορά 7, «Religion and Medicine» του 1962, σελ. 39 ο συγγραφεύς πραγματεύεται άλλο θέμα (τις θεωρίες περί θεραπείας κάποιας κυρίας Eddy).
Ερευνήσαντες περαιτέρω το θέμα, διαπιστώσαμε ότι σε ιατρικό βι βλίο του 1984 με τίτλο «Famous Operations» του Harold Ellis, Harwal publishing co. Media pa., αναγράφεται παραλλαγή του θαύματος αυτού με σχόλιο του συγγραφέα «story… you may or may not believe», δηλαδή «ιστορία… που μπορεί να την πιστεύετε ή όχι». Περαιτέρω, σε επικοινωνία μας με την Ι. Μονή Σίμωνος Πέτρα, στο Αγιον Όρος, πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει σε Δυτικό κείμενο του 14ου-15ου αιώνος εξιστόρηση παρό μοιου θαύματος από την οποία εμπνεύσθηκαν προφανώς οι διάφοροι Δυτικοί καλλιτέχνες το θέμα των πολλών πινάκων με το αναφερόμενο αυτό θαύμα.
Σημειωτέον ότι, πριν να προβούμε στην αναζήτηση των βιβλιογραφικών αναφορών, είχαμε τηλεφωνήσει στον κ. Β. Κέκη, το καλοκαίρι του 2002, με αφορμή το σχετικό άρθρο του, ο οποίος μας είχε υποσχεθεί ό τι θα αναζητούσε στο αρχείο του και θα μας έστελνε τις βιβλιογραφικές αναφορές του προαναφερθέντος άρθρου του. Μετά μακρά αναμονή, ουδέν ελάβαμε. Κατόπιν τούτου, αφού συλλέξαμε όλες τις σχετικές πληροφορίες από τις προαναφερθείσες αναφορές, τις κοινοποιήσαμε με επιστολή στο συνάδελφο κ. Β. Κέκη, την οποία υπέγραψαν έξι Πανε πιστημιακοί και δύο Νοσοκομειακοί ιατροί, το Σεπτέμβριο του έτους 2002.
Το έτος 2001 στον Ιερό Ναό Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, στη Βέ ροια, αγιογραφήθηκε εικόνα, βυζαντινής τεχνοτροπίας, η οποία απει κονίζει το εν λόγω θαύμα. Τον Σεπτέμβριο του έτους 2002 στείλαμε την ίδια επιστολή στον προϊστάμενο του Ιερού αυτού Ναού και τον ρωτούσαμε με βάση ποια πληροφορία Ορθόδοξου Συναξαριστού προέ βη στην εικονογράφηση αυτού του αναφερόμενου θαύματος.
Μέχρι σήμερα, μετά παρέλευση σχεδόν διετίας, ούτε ο κ. Κέκης ούτε ο προϊστάμενος του προαναφερθέντος Ιερού Ναού μας έχουν απαντήσει.
Ομολογούμε, οπωσδήποτε, ότι αισθανθήκαμε έκπληξη, όταν μετά από όλα τα γεγονότα, τα οποία είχαν προηγηθή, και την ενημέρωση που έγινε στον κ. Κέκη ότι δεν αναγράφεται τέτοιο θαύμα σε Ορθό δοξες πηγές, εκείνος αποφάσισε πρόσφατα να σας δώσει προς δημο σίευση το ίδιο προαναφερθέν άρθρο του, το οποίο έχει δημιουργήσει τόσα προβλήματα.
Ο υπογράφων, όπως όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αποδέχεται τα θαύματα χωρίς να εξετάζει λογικά ή επιστημονικά τον τρόπο επιτέ λεσής τους. Στη συγκεκριμένη, όμως περίπτωση υπάρχει μία ιδιαιτε­ρότητα. Με εσφαλμένη κρίση, το αναφερόμενο αυτό θαύμα έχει χρη σιμοποιηθεί ως επιχείρημα από ορισμένους υποστηρικτές των μετα μοσχεύσεων οργάνων από «εγκεφαλικά νεκρούς».
Φρονούμε ότι το θέμα είναι πολύ σοβαρό για το λόγο ότι η αποδοχή γεγονότων, τα οποία δεν φαίνεται να στηρίζονται στην Ορθόδοξη Παράδοσή μας, είναι δυνατόν να έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιμαντι­κή, την ανθρωπολογία, ακόμη και στη Θεολογία της Ορθόδοξης Ανα τολικής Εκκλησίας μας.

Με τη δέουσα τιμή

Κωνσταντίνος Γ. Καρακατσάνης

(Πηγή: «Θεοδρομία», Ιαν–Μαρ 2009)

http://www.Αlopsis.gr