Ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη για την Κοίμηση της Θεοτόκου.

Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ Παναγίας Κουμαριωτίσσης Νεοχωρίου(15/08/2008).

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά καί εὐλογημένα,
Τό ἡμερολόγιον σημειώνει 15 Αὐγούστου, καί ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μεγαλύτερη ἀπό τίς θεομητορικές ἑορτές, τήν ἁγία Κοίμησι καί τήν εἰς οὐρανούς Μετάστασι τῆς ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου, Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας.«Πανηγυριζέτωσαν οἱ θεόφρονες», βροντοφωνάζει ὁ ἱερός ὑμνῳδός, διά τῆς ἀκροστιχίδος τοῦ Κανόνος, ὁ ὁποῖος ἐψάλη ἐνωρίτερα εἰς τόν Ὄρθρον.
Νά γιορτάσουν, νά χαροῦν, νά πανηγυρίσουν ὅσοι φρονοῦν τά τοῦ Θεοῦ! Οἱ πιστοί δηλαδή, ἐκεῖνοι πού ἀγαποῦν τόν Χριστόν, Τόν προσκυνοῦν ὡς Θεόν καί Σωτῆρα των, καί μαζί Του σέβονται καί εὐλαβοῦνται καί ἀγαποῦν Ἐκείνην, ἡ ὁποία μᾶς Τόν ἐχάρισε ὡς ἄνθρωπον καί Θεόν ταὐτοχρόνως, Ἐκείνην ἡ ὁποία Τόν ἐβάστασε ἀσπόρως εἰς τήν ἁγίαν κοιλίαν Της καί Τόν ἐγέννησε παρθενικώτατα, Τόν ἐθήλασε μητρικῶς, Τόν ἐμεγάλωσε κατά τό ἀνθρώπινον, καί εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή Θεοτόκος εἰς τούς αἰῶνας.
Ἀνταποκρινόμενοι προθύμως καί ἐμεῖς στήν προτροπή τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου, ἐσπεύσαμε στόν πάνσεπτο τοῦτο Ναό τοῦ Νεοχωρίου, πού εἶναι ἀφιερωμένος στήν Χάρι Της καί πανηγυρίζει τήν ἁγία Κοίμησί Της, καί φέραμε νά καταθέσωμε στήν ἱερά εἰκόνα Της ὅλη τήν εὐλάβεια, ὅλη τήν ἀφοσίωσι, ὅλο τόν σεβασμό, ὅλη τήν ἀγάπη, ἀλλά καί ὅλη τήν ἐλπίδα μας. Ἤλθαμε νά κυκλώσωμε τόν ἅγιο κράββατο, στόν ὁποῖο εὑρίσκεται «τρανῶς ἡπλωμένη, ὑπτία», ἡ Μητέρα τῆς Ζωῆς. Νά ἀντικρύσωμε κλειστά τά πεντακάθαρα μάτια πού ἔβλεπαν «αὐτοψεί» τόν ἴδιο τόν προαιώνιο Μονογενῆ Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ. Συνεσταλμένα τά ἅγια χέρια πού Τόν ἐβάστασαν καί Τόν ὑπηρέτησαν. Ἁπλωμένα σεμνοπρεπέστατα τά πάντιμα πόδια, πού σέ τούτη τή ζωή περιεπάτησαν ἀποκλειστικῶς καί μόνον τήν ὁδόν τοῦ θείου θελήματος, τήν ὁδόν τῆς ὑπακοῆς εἰς τό σχέδιον τῆς οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ, τήν ὁδόν τῆς ἀρετῆς καί ἁγιότητος! Νά ἰδοῦμε κλειστό τό στόμα καί τά χείλη, ἀπ᾿ ὅπου, ὡς ὀσμή μύρου πολυτίμου καί εὐωδίας πνευματικῆς, ἐξήρχοντο αἱ ὑψώσεις τοῦ Θεοῦ, ἡ καθαρά καί ἁγία προσευχή, ὁ λόγος τῆς καρδίας ὁ ἀγαθός, ὁ στηριγμός καί ἡ παραμυθία τῶν Ἀποστόλων καί ὅλων τῶν πιστῶν! Ἤλθαμε νά προσκυνήσωμε τό Θεοδόχον σῶμα τῆς Μητρός τοῦ Ἠγαπημένου, ἡ ὁποία εἶναι καί Μητέρα ὅλων μας, κατά τήν υἱοθεσίαν, τήν ὁποίαν ἐδεχθήκαμε διά τοῦ ἁγίου βαπτίσματός μας καί τῆς εἰσόδου μας στήν Ἐκκλησία. Ἤλθαμε νά λάβωμε τήν μητρική εὐχή καί εὐλογία Της, πολύτιμο ἐφόδιο στήν πορεία μας πρός τόν Υἱόν Της, καί μέγα ὅπλον καί φυλακτήριον στόν καθημερινό μας ἀγῶνα κατά τῆς ἁμαρτίας, τοῦ θανάτου καί, τοῦ πατρός των, τοῦ διαβόλου.Ἤλθαμε νά Τῆς ἀνάψωμε κερί, νά Τῆς προσφέρωμε εὐῶδες θυμίαμα, νά Τήν στολίσωμε μέ ἄνθη! … Τό κερί εἶναι φῶς, τό θυμίαμα εἶναι ἄρωμα, τά ἄνθη εἶναι ὀμορφιά! Ἀλλά Ἐκείνη εἶναι γεμάτη φῶς! Φῶς ἱλαρό, ἀνέσπερο, αἰώνιον, τό φῶς τοῦ Υἱοῦ Της, τό φῶς τῆς Θεότητος τό ἄκτιστον. Εἶναι ἡ νοητή Σελήνη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ στερεώματος, πού φωτίζεται ἄπλετα ἀπό τόν νοητό Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης καί χαρίζει καί σέ μᾶς φῶς, γλυκασμό, παρηγορία! Εἶναι ἆραγε τυχαῖον ὅτι ὁ Αὔγουστος ἔχει τήν πιό ὄμορφη, τήν πιό λαμπρή πανσέληνο ὅλου τοῦ χρόνου; …Ἀλλ᾿ Ἐκείνη εἶναι «μῦρον ἐκκενωθέν», καί ὡς πρόσωπο καί ὡς ὄνομα. Εἶναι τό πιό εὐωδιαστό ἄρωμα πού ἐμύρισέ ποτε τόν κόσμον. Ὅλη Της ἡ ζωή, ὅλη Της ἡ παρουσία, ὅλη Της ἡ πολιτεία, ὑπῆρξε «ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς», πού ἐπλημμύρισε τήν γῆ καί τόν οὐρανό, σήμερον δέ, στήν ζωαρχική Της Κοίμησι, πλημμυρίζει καί τά καταχθόνια! …Ἀλλά Ἐκείνη εἶναι ταυτόσημη μέ τήν ὀμορφιά! Ἡ ὀμορφιά ἀναβλύζει ἀπό μέσα Της καί ἀκτινοβολεῖ παντοῦ. «Πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρός τοῦ Βασιλέως ἔσωθεν». Καί ὅπως εἶναι «ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη», μέ τόν ὁλόχρυσο δηλαδή ἱματισμό τῆς Παρθενίας, τῆς Ἁγνότητος, τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς ὑπομονῆς, τῆς ὑπακοῆς, τῆς ἀνεξικακίας, τῆς ἀγάπης καί κάθε ἄλλης ἀρετῆς, θαμπώνει μέ τήν ὀμορφιά Της τόν ἥλιο καί ὅλα τά ὡραῖα τῆς γῆς! …Ὅμως ἐμεῖς ἐπιμένομε καί Τῆς προσφέρομε πάντα φῶς, εὐωδία, ὀμορφιά, χωρίς νά τά ἔχῃ ἀνάγκη! Τά ἔχομε ὅμως ἀνάγκη ἐμεῖς! Καί προσφέροντάς τα εἶναι σάν νά Τῆς λέμε: Θεοτόκε, Μητέρα τοῦ Φωτός, ἀξίωσέ μας νά ἰδοῦμε τό φῶς τό ἀληθινόν στήν αἰωνιότητα! Ἀειπάρθενε, ἀξίωσέ μας νά μοσχοβοληθοῦμε ἀπό τό ἄρωμα τῆς Χάριτος τοῦ Υἱοῦ Σου!
Κεχαριτωμένη, ἀξίωσέ μας νά ἀποκατασταθοῦμε στό ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, ἀπαλλασσόμενοι ἀπό κάθε μεταπτωτική ἀσχήμια καί δυσαρμονία! Ἐσύ πού εἶσαι ὁ καθαρός καθρέφτης τῆς πανωραίας ἀρετῆς, τό πολύτιμο ἀλάβαστρον τοῦ μύρου τῆς ἁγιότητος, ὁ ζωηρός προβολεύς τοῦ φωτός τῆς ἀληθινῆς θεογνωσίας, μήν ὑπερίδῃς τούς ταπεινούς προσκυνητάς Σου, τά παιδιά τά ὁποῖα τό προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἐμπιστεύθηκε στή στοργή Σου, στή φροντίδα Σου, στήν πρεσβεία Σου, στήν κραταιά προστασία Σου!Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,Χαρῆτε ὅλοι, μέ ὅλη σας τήν καρδιά τήν σημερινή ἡμέρα. Δέν εἶναι ἡμέρα λύπης. Ἡμέρα χαρᾶς εἶναι, κι ἄς ἔχομε ἐνώπιόν μας θάνατο. «Θυμήρης, γάρ, οὐ πενθήρης ἡ παροῦσα πανήγυρις», βροντοφωνάζει ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας, ὁ Ἱεροσολυμίτης, Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης. Πάσχα εἶναι! «Τό Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ», ὅπως ἔλεγε καί ὁ Ἀϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου. Πάσχα, δηλαδή διάβασις, πέρασμα, ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν. Ἀπό τά πρόσκαιρα στά αἰώνια. Ἀπό τά λυπηρά στά θυμηδέστερα! …
Αὐτή πού ἐγέννησε τήν Ζωή, περνᾶ πλέον ὁριστικά στήν Ζωή, καί βρίσκεται δεξιά τοῦ Θρόνου τῆς Μεγαλειότητος τοῦ Θεοῦ: «Παρέστη ἡ Βασίλισσσα ἐκ δεξιῶν Σου»! Δέν ἐγνώρισε μάλιστα σῆψι καί διάλυσι τό ἄχραντο σῶμα, πού ἐκυοφόρησε καί ἐγέννησε τόν Θεό – Λόγο. Μετέστη καί σωματικῶς ἡ Παναγία στόν ἀκρότατο οὐρανό, καί συνδοξάζεται αἰωνίως μέ τόν Υἱόν Της. Καί μέσα σ᾿ ἐκείνη τήν ἀπερίγραπτη δόξα Της, δέν μᾶς ἐλησμόνησε, δέν μᾶς ἐγκατέλειψε, ἀλλά δέεται ἀδιαλείπτως γιά τήν σωτηρία μας καί σπεύδει προθύμως εἰς βοήθειάν μας, Δεομένη, Γρηγοροῦσα, Ἐλεοῦσα, Γιάτρισσα, Παραμυθία, Ὑπέρμαχος Στρατηγός, Ἐλευθερώτρια, Ὁδηγήτρια, Μητέρων ὡραιότης περίδοξος, Παρθενικόν Κειμήλιον, Εὐαγγελίστρια τῆς σωτηρίας μας, ἡ πάντων Χαρά! …«Ἐν τῇ Γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ Κοιμήσει τόν κόσμον οὐ κατέλιπες, Θεοτόκε», Τῆς ψάλλομε τίς ἡμέρες αὐτές. Ἁπλῶς «μετέστης πρός τήν Ζωήν, Μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς Ζωῆς».
Καί εἴμεθα ἀπόλυτα βέβαιοι καί πεπεισμένοι, μέ ἀτράνταχα τεκμήρια, πώς δέν παύεις «ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη ἐκ θανάτου τάς ψυχάς ἡμῶν»!Χρόνια πολλά εἰς ὅλους, ἀγαπητοί, μέ πλουσίαν τήν θεομητορικήν εὐλογίαν καί βοήθειαν. Ἀμήν.

H εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και η θεολογική της ερμηνεία.

Περιγραφή της εἰκόνος.

Ἡ ἁγία εἰκών τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἶναι πολυπρόσωπος. Δύο ὅμως πρόσωπα δεσπόζουν τῆς ὅλης παραστάσεως: ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία. Ἡ τελευταία παρουσίαζεται νεκρά ἐπάνω εἰς ἐστρωμένην κλίνην. Ἐπάνω ἀπό τό θεοδόχον σῶμα Της ὁ Υἱός Της ἐμπρός ἀπό ἐλλειψοειδῆ δόξαν, δορυφορούμενος ἀπό ἀγγέλους, κρατεῖ τήν ἁγίαν καί ἄμωμον ψυχήν τῆς Μητρός Του ὑπό μορφήν ἐσπαργανωμένου βρέφους.

Τό λιπόσαρκον σκήνωμα τῆς Θεοτόκου περιστοιχίζουν οἱ Δώδεκα Ἀπόστολοι. Τρεῖς ἐξ αὐτῶν διακρίνονται εὐκόλως. Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος πρό τῆς κεφαλῆς τῆς Θεοτόκου θυμιῶν, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρό τῶν ποδῶν Της κλίνει πρός τό σκήνωμα ἔχων τήν δεξιάν του χεῖρα ἐπί τοῦ στήθους καί τήν ἀριστεράν ἐκτεταμένην. Ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης εἰκονίζεται παρά τήν κεφαλήν τῆς Θεοτόκου στηριζόμενος ἐπί τῆς κλίνης Της. Ὄπισθεν τῶν Ἀποστόλων εἰκονίζονται μέ τάς ἀρχιερατικάς των στολάς οἱ τρεῖς ἐκ τῶν τεσσάρων παρευρεθέντων κατά τήν Κοίμησιν Ἱεραρχῶν. Αὐτοί ἦσαν: ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, ὁ Ἱερόθεος, ὁ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καί ὁ Τιμόθεος. Δέν λείπουν ἀπό τήν παράστασιν καί οἱ πιστοί τῆς Ἱερουσαλήμ. Εἶναι αἱ γυναῖκες εἰς τό βάθος τῆς εἰκόνος, αἱ ὁποῖαι μετά τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἱεραρχῶν ἀπεικονίζουν τήν Ἐκκλησίαν.

Εἰς ὅλα τά πρόσωπα διακρίνεται ἡ θλῖψις συγκερασμένη ὅμως μέ τήν γλυκεῖαν ἐλπίδα. Εἶναι ἡ «χαρμολύπη», τό «χαροποιόν πένθος», γνώρισμα τῶν πιστῶν, πού ζοῦν μέ τήν προσμονήν τῆς ἀναστάσεως. Τοῦτο βλέπομεν καί εἰς τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς, πού ἄλλοτε τονίζουν τόν τρόπον καί τό δέος τῶν Ἀποστόλων, τούς ὁποίους παρουσιάζουν δακρύοντας καί ἄλλοτε τονίζουν τήν χαράν των, ἐκδηλουμένην μέ ψαλμούς καί ὕμνους. Ἰδού δύο ἀποσπάσματα: «Ὅτε ἡ μετάστασις τοῦ ἀχράντου σου σκήνους ηὐτρεπίζετο, τότε οἱ Ἀπόστολοι περικυκλοῦντες τήν κλίνην τρόμῳ ἑώρων σε» (Στιχηρόν ἰδιόμελον Ὄρθρου). «… Καί τό ζωαρχικόν καί θεοδόχον σῶμα κηδεύσαντες ἔχαιρον, πανύμνητε» (Δοξαστικόν Ἑσπερινοῦ).

Ἡ ὅλη παράστασις κλείεται μέ δύο κτίρια κι᾿ ἕνα ἑξαπτέρυγον, πού πτερυγίζει ἐπάνω ἀπό τήν δόξαν, πού περιβάλλει τόν Κύριον. Εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τῶν ἀγγελικῶν δυνάμεων, αἱ ὁποῖαι ὕμνησαν μαζί μέ τούς Ἀποστόλους τήν μετάστασιν τῆς Θεοτόκου.

Εἰς μερικάς εἰκόνας εἰκονίζονται εἰς τόν οὐρανόν αἱ νεφέλαι, πού μετέφερον τούς Δώδεκα Ἀποστόλους εἰς τήν Γεθσημανῆ. Εἰς πολλάς εἰκόνας τῆς Κοιμήσεως ζωγραφίζεται καί τό ἐπεισόδιον τοῦ ἀγγέλου, πού ἀποκόπτει μέ τό ξίφος του τάς χεῖρας τοῦ Ἰεφωνίου. (Πρόκειται διά τόν Ἑβραῖον ἐκεῖνον, πού ἀπεπειράθη νά ρίψῃ ἐπί τοῦ ἐδάφους τό λείψανον τῆς Θεοτόκου).

Ἡ ὅλη παράστασις τῆς Κοιμήσεως, παρ᾿ ὅλον τόν ἀριθμόν τῶν προσώπων, ἔχει ἑνότητα καί ἐσωτερικόν σύνδεσμον. Εἶναι ἡ Ἐκκλησία μέ τόν θεῖον Ἀρχηγόν Της καί τήν «τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέραν τῶν Σεραφίμ» Παναγίαν Μητέρα Του. Εὐστόχως παρετηρήθη, ὅτι εἰς τήν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου «ἡ θέσις καί τό βλέμμα τοῦ Ἰησοῦ καί ἡ κοινή ὀδύνη ἑνώνουν τάς ὁμάδας, τήν γῆν μέ τά ἐπουράνια».

Θεολογική ερμηνεία.

Η όλη εικόνα όχι μόνον αναπαριστά αυτό που έγινε κατά την εξόδιο ακολουθία της Παναγίας, αλλά δείχνει και το τί είναι η Εκκλησία. Πρόκειται για μια εικόνα που δείχνει κατά τον πλέον ανάγλυφο τρόπο το μυστήριο της Εκκλησίας.

Η Εκκλησία δεν είναι μια ανθρώπινη οργάνωση, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Είναι η ενότητα Θεού και ανθρώπων στο πρόσωπο του Χριστού. Στην ιερά εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βλέπουμε ότι η Εκκλησία έχει στο κέντρο της τον Χριστό και την Παναγία, ως Μητέρα του Χριστού, και γύρω από αυτούς, τους Αποστόλους, τους Επισκόπους και τους Αγγέλους. Η Εκκλησία είναι ο Νυμφίος Χριστός, η μητέρα του Νυμφίου και οι φίλοι του Νυμφίου.

Έπειτα, στην ιερά εικόνα φαίνεται καθαρά ότι στην Εκκλησία έχει καταργηθή ο θάνατος, αλλά αυτό που ονομάζουμε θάνατο είναι ένας απλός ύπνος. Το σώμα δέχεται την Χάρη του Θεού και αυτό λαμπρύνεται, αλλά και η ψυχή ζη μετά θάνατον, και αν ο άνθρωπος έχει αγιασθή βρίσκεται “εν χειρί Θεού”. Αυτό που συνέβη με την Παναγία, κατά αναλογία, επιθυμούμε να συμβή και σε μάς. Δηλαδή, ευχόμαστε, όταν έλθη η ώρα να φύγουμε από τον κόσμο αυτόν, να είμαστε μέσα στην Εκκλησία, να προσευχόμαστε, να έχουμε τους πνευματικούς πατέρας κοντά μας, να λάβουμε την ευχή τους και κυρίως να κοινωνήσουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.

Ακόμη, όπως ο Ιεφωνίας προσπάθησε να ατιμάση το σώμα της Παναγίας και δεν το κατόρθωσε, έτσι υπάρχουν διάφοροι εχθροί, οι οποίοι προσπαθούν να βλάψουν το Σώμα του Χριστού που είναι η Εκκλησία, αλλά δεν κατόρθωσαν ούτε θα κατορθώσουν να κάνουν τίποτε, γιατί η Εκκλησία δεν είναι ένα ανθρώπινο σωματείο, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Η Εκκλησία έχει μεγάλη δύναμη, δεν φοβάται απολύτως τίποτε, αλλά σώζει τους πάντας και αυτούς ακόμη τους λεγομένους εχθρούς της, όταν μετανοήσουν.

Από το βιβλίο-Η ΥΠΕΡΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ